Czy można bać się ludzi? Kilka słów o lęku społecznym
Czy zdarzyło Ci się poczuć uścisk w żołądku poznając nową osobę, występując przed publicznością, odpowiadając na egzaminie ustnym czy starając się o pracę podczas rozmowy rekrutacyjnej? Niemal każdy z nas doświadcza czasami stresu i napięcia w sytuacjach społecznych. W głowie pojawia się wtedy chaos, ciężko jest zebrać myśli, postępować zgodnie z przygotowanym wcześniej scenariuszem i przypomnieć sobie to czego tak niedawno się przecież nauczyliśmy.
Lęk społeczny jest cechą, która występuje powszechnie, podobnie jak inne cechy osobowości. Większość społeczeństwa odczuwa umiarkowany poziom lęku. Jednak część osób popada w sytuacje skrajne – nie doświadcza lęku w ogóle lub doświadcza go bardzo intensywnie. Lęk społeczny, nazywany inaczej fobią społeczną, najmocniej doświadczany jest w sytuacjach bezpośrednich interakcji z innymi – podczas poznawania nowych osób, pracy grupowej, spotkań towarzyskich czy przemówień publicznych, ale także w sytuacjach konieczności wykonania telefonu do nieznanej osoby w celu załatwienia jakieś urzędowej sprawy czy choćby zamówienia pizzy.
Osoby doświadczające lęku społecznego interpretują sytuacje społeczne jako zagrażające. Przyjmują one ciąg fałszywych założeń dotyczących zarówno siebie jak i sposobów, w jaki powinni się zachowywać. Jest to bowiem zaburzenie, w którym dominuje przekonanie, że inni ludzie negatywnie nas ocenią. Ta negatywna ocena może dotyczyć niemal każdego aspektu – wyglądu, inteligencji czy posiadanej wiedzy. Uwaga osoby doświadczającej lęku społecznego jest mocno skupiona na niej samej – na tym, jak wygląda w oczach innych i co inni o niej myślą. Interpretuje ona każde spojrzenie, gest, mimikę, próbując odgadnąć, co się za nimi kryje. Staje się ona czytającym w myślach prorokiem i wyobraża sobie, że potrafi adekwatnie ocenić, co inni o niej myślą – a w jej opinii myślą tylko i wyłącznie źle.
Kiedy osoba owładnięta jest lękiem, koncentruje się głównie na nieprzyjemnych rzeczach, których doświadcza w danym momencie albo tych, których mogłaby doświadczyć w przyszłości. Odczuwa nerwowość i napięcie oraz emocje takie jak złość, gniew, smutek czy zażenowanie. Niejednokrotnie towarzyszy jej depresja i brak nadziei na przyszłość. W związku z tym, że jest bardziej zajęta własnymi doznaniami i skoncentrowana na sobie, nie zwraca uwagi na to co się dzieje dookoła niej, inni mogą interpretować jej zachowanie jako niechęć czy wręcz wrogość. W istocie może to powodować odczuwanie mniejszej sympatii do osoby doświadczającej fobii społecznej. W konsekwencji tej spirali, osoba doświadczająca lęku, stara się za wszelką cenę unikać sytuacji, które go generują, co wyraża się zazwyczaj poprzez coraz rzadsze uczestnictwo w życiu społecznym i często prowadząc do całkowitego wycofania się z niego.
Lęk społeczny można przezwyciężyć. Jeśli powyższe objawy są Ci bliskie i utrudniają codzienne funkcjonowanie, nie wahaj się sięgnąć po pomoc specjalistów, posiadających wiedzę i doświadczenie w pokonywaniu zaburzeń lękowych. Wizyta u lekarza psychiatry oraz psychologa pozwolą na zaplanowanie terapii i dadzą szansę na umożliwienie lub powrót do komfortowego funkcjonowania w sytuacjach społecznych i życia bez lęku.
W przygotowaniu tekstu wykorzystano:
Leary, M., Kowalski, R. (2001). Lęk społeczny. Gdańsk: GWP.
Rachman, S. (2005). Zaburzenia lękowe. Gdańsk: GWP.
Seligman, M., Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Zysk i S-ka.
Światowa Organizacja Zdrowia (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.