Rozróżnia się kilka typów schizofrenii. Postacie schizofrenii często przechodzą jedna w drugą i mieszają się ze sobą, co sprawia, że często trudno jest postawić jednoznaczną diagnozę co do rodzaju zaburzenia jaki występuje u danej osoby.
Wyróżnia się schizofrenię paranoidalną, która ma ze wszystkich podtypów najbardziej długotrwały przebieg. Charakterystyczne jest dla niej występowanie urojeń i bardzo wyraźnych halucynacji słuchowych. Urojenia są złożone i usystematyzowane, mają zazwyczaj charakter prześladowczy i wielkościowy. Widoczne objawy choroby, wprawiają w zakłopotanie postronnego obserwatora, jednak emocje i zachowania chorego są spójne i adekwatne względem tego co przeżywa. W Polsce jest to najczęściej występująca forma schizofrenii. Szacuje się, że stanowi ona około 65% wszystkich rozpoznań.
Drugim podtypem jest schizofrenia zdezorganizowana, która bywa nazywana także hebefreniczną. Charakterystyczna jest dla niej niespójność w zachowaniu. Pacjenci często wybuchają śmiechem, chichoczą bez powodu i nie potrafią utrzymać powagi. Bywają także niezwykle gadatliwi i wdają się w długie rozmowy, które do niczego nie prowadzą. W tej postaci schizofrenii także występują urojenia i halucynacje, jednak są one znacznie mniej zorganizowane i rozproszone niż te, które występują u chorych z paranoidalnym typem choroby. Objawy wytwórcze zwykle dotyczą ciała pacjenta. Charakterystyczną cechą jest też brak dbałości o higienę osobistą.
Kolejnym typem jest schizofrenia katatoniczna. Specyficzne dla tej formy są zachowania motoryczne, charakteryzujące się ogromnym pobudzeniem, które staje się niebezpieczne dla otoczenia i samego pacjenta. Pobudzenie to ustępuje często dopiero po podaniu silnych środków uspokajających. Drugą obserwowaną formą schizofrenii katatonicznej jest unieruchomienie, osłupienie i zastyganie w całkowitym bezruchu przez długi czas. Podczas stanów osłupienia niektórzy pacjenci doświadczają halucynacji i urojeń. Dotyczą one zazwyczaj katastrofalnych wizji na temat tego co wydarzy się jeśli wykonają choćby najmniejszy ruch.
Dwa powyższe typy są w Polsce diagnozowany rzadko. Schizofrenia zdezorganizowana stanowi około 0,5% rozpoznań, a katatoniczna niecałe 2%.
Kolejnym typem jest schizofrenia rezydualna. W tej postaci nie występują objawy wytwórcze, znaczna dezorganizacja ani niespójność zachowania. Pomimo braku widocznych objawów (tak zwanych pozytywnych) obecne są objawy negatywne, które wyrażane są głównie poprzez izolację i wycofywanie się z kontaktów społecznych, spadek dbałości o siebie i higienę i apatię. Warunkiem rozpoznania tej formy jest jednak przewlekłe utrzymywanie się tych objawów i stwierdzenie w przeszłości przynajmniej jednego epizodu schizofrenii z wyraźnymi psychotycznymi i wytwórczymi symptomami. Ta forma stanowi w Polsce około 18% wszystkich rozpoznań schizofrenii.
Kiedy pacjent nie spełnia kryteriów diagnostycznych powyższych typów schizofrenii, ale wykazuje objawy psychotyczne oraz złe przystosowanie społeczne diagnozuje się schizofrenię niezróżnicowaną. Składniki obrazu klinicznego tej formy schizofrenii charakteryzują się dużą zmiennością, dlatego jej diagnoza jest zwykle tymczasowa.
W przygotowaniu tekstu wykorzystano:
Wciórka, J. (2011). Psychozy schizofreniczne. W: Bilikiewicz, A. Psychiatria. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Światowa Organizacja Zdrowia. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków-Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.
Seligman, M., Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Zysk i S-ka.
Kępiński, A. (2001). Schiozfrenia. Warszawa: PZWL.
Kępiński, A. (2013). Poznanie chorego. Warszawa: PZWL.
kontakt@psychosfera.info
