Osobowość: Wielka Piątka

Dziś przyjrzymy się osobowości opisanej w pięcioczynnikowym modelu nazwanym Wielką Piątką. Autorami tej koncepcji są badacze – Paul Costa i Robert McCrae.

Przypomnijmy – osobowość jest zbiorem cech i dyspozycji człowieka, odróżniających go od innych ludzi i względnie stałych w czasie.Powstaje ona na gruncie uwarunkowań biologicznych tzn. jest przekazywana w genach oraz oddziaływań środowiskowych takich jak konkretne życiowe doświadczenia, wychowanie, przekazane wartości, kontekst kulturowy itp. Osobowość jest także jako charakterystycznymi względnie stałym na przestrzeni życia sposobem reagowania człowieka na różne bodźce i sposobem wchodzenia w interakcje z szeroko pojętym otoczeniem.

Według Costy i McCrae osobowość składa się ona z pięciu czynników, które poniżej przybliżymy:

NEUROTYCZNOŚĆ – ten składnik przeciwstawia emocjonalne niezrównoważenie emocjonalnej stałości. Jest ona niczym innym jak podatnością na doświadczanie trudnych emocji tj. złość, zmieszanie, strach, gniew, poczucie winy, etc. oraz częstością i intensywnością występowania stresu psychologicznego. Z wysoką neurotycznością wiąże się też często impulsywność i niezdolność do kontrolowania swoich pragnień i popędów a także często niskie poczucie własnej wartości, wstydliwość czy poczucie zmieszania w obecności innych.Wysoka neurotyczność może stanowić czynnik ryzyka zaburzeń zachowania, ale ich nie determinuje. W długofalowej perspektywie może się też ona wiązać z występowaniem zaburzeń zdrowia somatycznego będących skutkiem silnego stresu:

O stresie więcej przeczytasz tu:

https://psychosfera.info/category/stres-i-sposoby-radzenia-sobie-z-nim/

EKSTRAWERSJA vs. INTROWERSJA – ten wymiar opisuje jakość i ilość interakcji społecznych jakie przejawia człowiek oraz jego poziom aktywności, energii i zdolność do odczuwania pozytywnych emocji. Ekstrawertycy są z reguły przyjacielscy, optymistyczni, skłonni do zabawy i pozytywnie nastawieni do życia. Introwertycy z kolei nie są przeciwieństwem ekstrawertyków. Są oni bardziej zdystansowani w kontaktach społecznych, ale niekoniecznie pesymistyczni czy wrogo nastawieni do innych. Preferują oni przebywanie w samotności lub mniejszych grupach.

OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIE – jest to tendencja do poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych, duża tolerancja na nowość i ciekawość poznawcza dotycząca zarówno zjawisk świata zewnętrznego jak i wewnętrznego. Wysoka otwartość koreluje z wysokim poziomem kreatywności i twórczości. Im wyższa otwartość tym większa niezależność w sądach i mniejszy konserwatyzm i przywiązanie do tradycji. Warto tu jednak podkreślić, że niska otwartość to istotnie większa konwencjonalność w zachowaniu, ale nie oznacza ona wrogości czy nietolerancji dla inności.

UGODOWOŚĆ to cecha, która przejawia się jako zaufanie do innych ludzi vs. przekonanie, że ludziom nie można do końca zaufać i sceptyczne nastawienie. Na poziomie emocjonalnym jest to poziom obojętności/wrażliwości na potrzeby innych. Im wyższa ugodowość tym większa skłonność do pomocy. Im niższa tym człowiek jest mniej ugodowy i bardziej nastawiony na realizację własnych celów. Warto pamiętać o tym, iż pomimo tego, że wyższa ugodowość oznacza z reguły większą popularność i bycie lubianym w towarzystwie to niższa jest często bardziej przystosowawcza i sprzyja walce o własne interesy bardziej niż wycofywanie się i unikanie sporów.

SUMIENNOŚĆ – cecha ta jest ucieleśnieniem stosunku człowieka do pracy i obowiązków. Wysoka oznacza dużą motywację do działania, orientację na cele i ich konsekwentne realizowanie. Im wyższa sumienność tym człowiek jest bardziej obowiązkowy, rzetelny, rozważny, punktualny. W maksymalnym nasileniu może prowadzić do perfekcjonizmu i pracoholizmu. Niska sumienność nie jest brakiem powyższych cech, ale ich mniejszym nasileniem – brakiem jasno sprecyzowanych celów, mniejszą motywacją do ich osiągania, tendencją do odkładania rzeczy na później. Z reguły im wyższa sumienność tym wyższe osiągnięcia akademickie i zawodowe.

Nasza Poradnia dysponuje narzędziami do opisu struktury osobowościowej.

Poddanie się badaniu inwentarzami osobowości NEO-FFI oraz NEO-PR pozwala dokonać psychologicznego opisu osoby badanej, który pozwala sformułować przewidywania m.in. satysfakcji życiowej i sytuacji społecznej, powodzenia szkolnego czy akademickiego, sposobu myślenia i nastawienia do innych ludzi i świata, preferowanych sposobów radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, a także na temat kondycji psychicznej i fizycznej.

Inwentarz NEO-PR jest bardzo precyzyjny, ale nieco bardziej czasochłonny (z reguły jego wykonanie zajmuje nie dłużej niż godzinę) oraz NEO-FFI, która jest nieco mniej precyzyjną, ale z kolei szybszą opcją diagnostyczną.

Jeśli jesteś zainteresowany wykonaniem testów osobowości zapraszamy do kontaktu z naszymi Specjalistami, którzy po przeprowadzeniu wstępnego wywiadu dobiorą odpowiednie narzędzia. W celu umówienia spotkania skontaktuj się z nami:

https://psychosfera.info/kontakt/

Literatura:

Pervin, Cervone „Osobowość. Teoria i badania” Wydawcictwo UJ (2011)

Ziopaja „Samopomocownik” Znak (2022)