Czy prokrastynacja to dobry sposób na radzenie sobie ze stresem?
Stres jest powszechnym doświadczeniem, które dotyka każdego w pewnym momencie ich życia. Podczas gdy niektórzy ludzie są w stanie skutecznie radzić sobie w większości trudnych sytuacji, inni są wobec zjawiska stresu kompletnie bezradni.
Wyróżnić można kilka strategii doraźnych, które są często wykorzystywane do radzenia sobie ze stresem, są one jednak jedynie tymczasowymi rozwiązaniami, które są często niemal automatycznie, wdrażane w odpowiedzi na konkretną sytuację, ale należy pamiętać o tym, że nie prowadzą one do realnego rozwiązania i skutecznego poradzenia sobie z daną trudnością.
Odwlekanie, unikanie i ucieczka to trzy doraźne strategie, które możemy wykorzystać do radzenia sobie ze stresem.
O odwlekaniu czy też odwracaniu uwagi mówimy wówczas, kiedy niczym Scarlett O’Hara mówimy „pomyślę o tym jutro”, kiedy w naszej głowie pojawia się myśl „zajmę się tym później” i zamiast podjąć działanie w celu poradzenia sobie z sytuacją, która wywołuje w nas stres, zaczynamy godzinami surfować po mediach społecznościowych czy grać na konsoli. Oczywiście – takie odłożenie generowania rozwiązań niekiedy jest dla nas korzystne np. kiedy postanawiamy zrobić sobie krótką przerwę w nauce przed podjęciem próby opanowania kolejnego bloku materiału, który nas przytłacza. Często to właśnie dzięki temu łatwiej jest nam się później skupić na nauce. Niemniej, jeśli odrywamy się od zadania zbyt często, a to aby zjeść, a to aby napisać wiadomość do znajomego wzrasta prawdopodobieństwo niewykonania go lub wykonania go niewłaściwie i po łebkach.
Zatem jest to miecz obosieczny, który może doprowadzić do tego, iż nerwowa pętla będzie się zacieśniać, a kiedy odwlekanie przestanie działać możemy zacząć stosować kolejną ze strategii jaką jest unikanie.
Unikanie jest z kolei strategią, która polega na całkowitym ignorowaniu źródła stresu. Objawia się ono pod postacią zachowywania się tak jakby problem w ogóle nie istniał. Unikanie jest spotęgowanym odwlekaniem, wracając do naszego przykładu – spędzaniem przed konsolą całych dni, a nie tylko czasu podczas przerw między kolejnymi zadaniami. Unikanie może oczywiście zapewnić tymczasową ulgę, ale nie jest to rozwiązanie długoterminowe bowiem w dłuższej perspektywie prowadzi ono do powstania mechanizmu błędnego koła, kiedy to wszystkie sprawy, które wymagają podjęcia działania zostają zastąpione innymi rzeczami i stos zaniedbanych obowiązków zaczyna się piętrzyć.
Więcej o niekonstruktywnym wpływie unikania, przeczytasz tutaj:
Jak uciekamy od problemów i obowiązków? Niekonstruktywne metody radzenia sobie ze stresem.
Ucieczka to ostateczna z doraźnych strategii radzenia sobie ze stresem, w której próbujemy kompletnie uciec od sytuacji lub działania, które powoduje w nas stres. Ucieczka następuje wówczas, kiedy czujemy, że dotarliśmy do granic swoich możliwości i inne strategie nie przynoszą już ulgi. Do zachowań ucieczkowych zaliczamy m.in. wagarowanie, rezygnowanie z dalszej nauki w szkole czy na uczelni, ucieczka z domu rodzinnego, nadmiarowe picie alkoholu, sięganie po narkotyki, objadanie się, nałogowe korzystanie z pornografii czy social mediów, ale także nadmierne angażowanie się w pozornie bezpieczne i konstruktywne czynności tj. sport czy nauka.
Chociaż, podobnie jak wcześniejsze strategie, ucieczka przynosi tymczasową ulgę to nie eliminuje ona źródeł stresu i może prowadzić do sytuacji, z których konsekwencjami będziemy mierzyć się przez długi czas, niekiedy przez wiele lat.
Podkreślmy to jeszcze raz – unikanie, odwlekanie i ucieczka nie są skutecznymi długoterminowymi rozwiązaniami i sposobami na radzenie sobie ze stresem. Bardzo ważne jest, aby opracować konstruktywne mechanizmy radzenia sobie, które można stosować w trudnych momentach. Zdrowe mechanizmy radzenia sobie ze stresem obejmują m.in. medytację i praktykowanie uważności, regularne ćwiczenia fizyczne, szukanie wsparcia u najbliższych – przyjaciół i rodziny. W przypadku zmagania się z przewlekłym stresem wskazane jest także skorzystanie z profesjonalnej pomocy u specjalisty psychologa czy terapeuty.
Więcej o radzeniu sobie ze stresem przeczytasz tutaj:
https://psychosfera.info/2023/01/07/higiena-snu/
Literatura:
„Psychologia stresu” Irena Heszen, wydawnictwo PWN (2022)
„Stres out!” Jak przejąć kontrolę nad stresem” Earl Hipp (2022)