Najciekawsze eksperymenty psychologiczne: Jak działa presja grupy? Eksperyment Asha

Kolejnym badaniem, który przedstawiamy w naszym cyklu dotyczącym najciekawszych eksperymentów psychologicznych jest eksperyment przeprowadzony przez Solomona Ascha, w 1955 roku. Miał on na celu zbadanie, w jakim stopniu ludzie wydając osądy kierują się presją wywoływaną przez grupę.

W eksperymencie wzięła udział grupa uczestników, którzy zostali poproszeni o zdecydowanie który z trzech odcinków narysowanych na kartce jest najbardziej zbliżonej długości jak linii narysowana obok. Zadanie wydawało się być proste. Będąc w pokoju jeden na jeden z prowadzącym, badani udzielili poprawnej odpowiedzi w 99% prób.  Sytuacja zmieniała się diametralnie, kiedy zadanie było to wykonywane w grupie. Grupie, która poinstruowana, celowo udzielała odpowiedzi błędnych przed osobą badaną, która była przekonana o tym, że osoby te są innymi uczestnikami. Pomimo faktu, że poprawna odpowiedź była dość oczywista, aż 75% uczestników udzieliło co najmniej jednej nieprawidłowej odpowiedzi podczas eksperymentu. Jedynie 25% badanych za każdym razem, niezależnie od tego co powiedzieli inni, była wierna swojej ocenie. Stosunkowo niewielka część osób, bowiem wynosząca ok. 5% liczebności całej grupy, za każdym razem dostosowywała się do opinii grupy (pozostała część poddała się presji grupy jedynie w części przeprowadzonych prób).

Eksperyment ten dostarczył wielu praktycznych implikacji w dziedzinie psychologii społecznej oraz w rozumieniu procesu dynamiki grupy. Podkreśla on siłę presji grupowej i tendencję jednostek do dostosowywania się do opinii i zachowań innych. Zjawisko to może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na społeczeństwo. Z jednej strony konformizm może pomagać w utrzymaniu norm społecznych i promowaniu grupowej współpracy. Z drugiej jednak strony może on prowadzić do bezkrytycznego podążania za większością. Jeśli ludzie są skłonni dostosować się do opinii innych, nawet jeśli wiedzą, że są one błędne, może mieć to poważne konsekwencje w sytuacjach, w których podejmowane są decyzje grupowe, na przykład w biznesie czy polityce. Eksperyment Ascha podkreśla również ogromną wagę i znaczenie niezależnego myślenia. Bardzo ważne jest, aby ludzie mieli odwagę pozwalającą na bronienie tego, w co wierzą i pewność siebie, aby nie ulegać opiniom i naciskom innych, kiedy są pewni swoich racji.

Literatura:

„O chłopcu, który przestał się bać i inne niezwykłe eksperymenty”, Wydawnictwo Charaktery (2016)